کیفیت صنایع غذایی
مجموعه عملیات در کیفیت صنایع غذایی مانند اندازه‌گیری و آزمایش است كه روی محصولات یا کالاها انجام می‌شود تا تشخیص داده شود كه آیا مشخصه‌های محصول با مشخصات فنی یا استانداردها تطابق دارد یا خیر؟
یا به عبارت دیگر، تعیین تطابق یا عدم تطابق یك فرآورده با مشخصات فنی مد نظر .
در مدیریت کیفیت و مهندسی و تولیدات صنعتی، حوزه کنترل کیفیت (به زبان انگلیسی: Quality control، به صورت خلاصه شده QC است) و مهندسی کیفیت به قسمتی می‌گویند که به ابداع روش‌هایی مشغول است تا کارخانه بتواند به‌وسیله آن فرایند‌ها از مرغوبیت و مشتری پسند بودن کالاهای تولید شده خود مطمئن گردد. این فرایند‌ها و سیستم‌ها معمولاً با همکاری با دیگر رشته‌های مهندسی و بازرگانی طراحی می‌شوند.
مقدمه‌ای بر کنترل کیفیت محصولات غذایی
کنترل کیفیت محصولات غذایی تاثیر حیاتی در سلامت انسان‌ها دارد. تغذیه مانند نیازهای بنیادی جامعه بشری بوده و تأمین آن یکی از شروط تحقق امنیت ملی است .
تأمین کردن غذاهای دارای کیفیت، سالم و به مقدار کافی برای جمعیت یک کشور، همیشه مسئله‌ای قابل توجه و مهم برای دولت مردان و متخصصان آن کشور بوده است و یک جز مهم و اساسی در تغذیه صحیح است که به موازات آن کنترل دقیق و مناسب ماده غذایی در فرآیند تولید تا مصرف نیز، حائز اهمیت است.
غذا در صورتی می‌تواند برای انسان مفید و نیازش را برطرف کند که عاری از هرگونه آلودگی باشد، در غیر این‌صورت باعث بروز انواع بیماری‌ها در مصرف کننده شده و از جنبه‌های مختلف ضررهای جبران ناپذیری به فرد و جامعه تحمیل می‌کند.
انجام آزمایش (کنترل کیفیت) برای محصولات غذایی، به جهت مطمئن شدن از هرگونه خطرهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در زمان تولید، پس از مراحل تولید و در نهایت در محصول نهایی، مهم است این امر در محصولات غذایی به‌طور منظم انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که تولیدکنندگان محصولات غذایی از قوانین و استانداردهای تعیین شده پیروی خواهد کرد .
کنترل کیفیت صنایع غذایی، سیستمی برای رسیدن به درجه مطلوبی از کیفیت یک محصول یا فرآیند تولیدی و نگهداری کردن از آن تا وقتی که لازم باشد.
هدف از کنترل کیفیت، شناسایی آلاینده‌های موجود در مواد اولیه یا آلودگی پس از تولید محصول و قبل از عرضه آن در بازار است. علاوه بر این، آزمایشات آزمایشگاهی برای تحقیق و توسعه محصولات جدید، به‌عنوان مثال، انتخاب مواد یا اجزاء، طراحی فرآوری محصولات غذایی، مطالعات ماندگاری و ارزیابی حسی محصولات مختلف است.
آزمایشگاه‌ها تاثیر کلیدی در ایمنی غذا دارند، زیرا آزمایش‌های میکروبیولوژیکی و شیمیایی فعالیت مهمی در تضمین کیفیت و ایمنی محصولات غذایی است. کیفیت محصولات غذایی، متأثر از آلودگی‌های میکروبی، شیمیایی و فیزیکی است. وجود هر یک از این آلودگی‌ها کیفیت محصولات غذایی و خوراکی را به لحاظ پزشکی و تغذیه‌ای مردود می‌کند. بنابراین وجود آزمایشگاه‌هایی که قادر به تولید نتایج معتبر و قابل اعتماد باشند تاثیر مهمی را در ارزیابی کیفیت محصولات غذایی ایفا خواهد کرد .
آزمایش در کیفیت صنایع غذایی را با چند روش و تجهیزات پیشرفته انجام می‌دهند، تا اطلاعات دقیق و کاملی از ارزش غذایی و ایمنی ارائه شود.
مفهوم کیفیت در صنایع غذایی چیست؟
در صنایع غذایی، کیفیت ویژگی‌های مختلفی را شامل می‌شود تا مطمئن شوند که محصولات غذایی استانداردها، مقررات و انتظارهای مشتریان را برطرف خواهد کرد یا از آن‌ها فراتر می‌روند. کیفیت صنایع غذایی نه‌تنها به جهت رضایت مصرف‌کننده بلکه بخاطر سلامت و ایمنی هم مهم است. در ادامه بخش‌های مهم کیفیت صنایع غذایی بیان شده است:
- ایمنی: مطمئن شدن از ایمنی غذا به جهت مصرف، اولویت اول و اصلی است. ایمنی در غذا حاوی جلوگیری کردن از ورود آلودگی ها به واسطه پاتوژن‌ها، سموم یا دیگر مواد خطرناک است. اقدامات بهداشتی سخت‌گیرانه، پایبندی به مقررات و آزمایشات جامع از اجزای ضروری حفظ ایمنی در زنجیره تامین محصولات غذایی هستند.
- ارزش غذایی: در دنیای امروز مصرف‌کنندگان بیشتر از هر وقت دیگری از سلامتی خود و اطرافیان خود مراقبت می‌کنند و تمایل به شفافیت در رابطه با ارزش‌های غذایی هرچیزی که مصرف خواهند کرد، دارند. تولیدکنندگان در صنایع غذایی باید جدولی دقیق از مواد تشکیل‌شده و همه اطلاعات مربوط به تغذیه را بر روی بسته‌بندی محصولات بنویسند و در رعایت کردن دستورالعمل‌های غذایی محصولات دقیق باشند؛ همین‌طور کم کردن افزودنی‌های مصنوعی، ترکیب مواد طبیعی و درج ارزش غذایی محصول روی بسته‌بندی را در نظر بگیرند. همه مصرف‌کنندگان برای انتخاب درست در رژیم غذایی خود به همه این اطلاعات توجه خواهند کرد.
- تازگی: غذاهای فاسدشدنی مثل میوه‌ها، سبزیجات و بعضی گوشت‌ها باید تازه و بدون فساد باشند. استفاده کردن از زنجیره‌های سرد جهت نگهداری کردن و حمل و نقل محصولات یخچالی و یخ‌زده برای حفظ شدن تازگی غذا خیلی مهم خواهد بود.
- عطر و طعم: ویژگی‌های حسی غذا مانند طعم، مزه، بافت و عطر به کیفیت کلی آن کمک می‌کند. غذا باید انتظارات مصرف‌کنندگان را در مورد این ویژگی‌های حسی برآورده کند.
- ظاهر: زیبایی بصری از بخش‌های مهم در کیفیت صنایع غذا است. این شامل عواملی مثل رنگ، شکل و نحوه عرضه و بسته‌بندی است.
- ثبات و شفافیت: ثبات در طعم، بافت و ظاهر مواد غذایی خیلی مهم است. ثبات از ویژگی‌ها و خصوصیات مهم کیفیت در صنایع غذایی است. مصرف‌کنندگان با هر خریدی از محصول مشابه، انتظار کیفیت یکسان دارند. شرکت‌هایی که همیشه از لحاظ عطر، طعم، بافت و ویژگی‌های خاص محصول، تجربه‌های قبلی یا بهتر از آن را به مشتریان خود ارائه می‌کنند، اعتماد را جلب خواهند کرد . اغلب مصرف‌کنندگان تمایل دارند که با هر خرید یک طعم همیشگی آن را داشته باشد. علاوه بر این، شفافیت در برچسب‌گذاری مواد تشکیل‌دهنده، منابع و روش‌های تولید، اعتماد و وفاداری مشتریان را بیشتر می‌کند.
- انطباق با استانداردها: کیفیت صنایع غذایی بیشتر بر حسب استانداردهای صنعتی و نظارتی ارزیابی و بررسی خواهد شد. پایبندی به روش‌های تولید خوب (GMP: Good Manufacturing Practices) و سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP: Hazard Analysis and Critical Control Points) مانند اقدامات کنترل کیفیت است.
- پیشرفت‌های تکنولوژیکی: فناوری تاثیر اساسی در حفظ و ارتقای کیفیت در صنایع غذایی دارد. فرآیندهای کنترل کیفیت خودکار، کمک خواهد کرد که محصولات با استانداردهای از پیش تعیین شده تطابق داشته باشند.
- روش‌های اخلاقی و توسعه پایدار: مصرف‌کننده امروزه نه فقط به سلامت شخصی خود در کنار آن به سلامت کره زمین هم توجه می‌کنند. مصرف‌کنندگان به سمت برندهایی جذب می‌شوند که تعهد به تجارت منصفانه، فرآیندهای سازگار با محیط زیست و روش‌های کشاورزی مسئولانه را نشان می‌دهند.
- بسته‌بندی: بسته‌بندی در حفظ کیفیت غذا نقشی پررنگ دارد. باید در برابر آلودگی‌ها از غذا محافظت کند، تازگی را حفظ کند و اطلاعات دقیقی در مورد محصول ارائه دهد.
- تطابق با مقررات: رعایت کردن مقررات غذایی هر کشور و بین‌المللی، خیلی مهم است. این مورد شامل رعایت استانداردهای تعیین‌شده توسط شرکت بهداشت در مورد مواد تشکیل‌دهنده، برچسب‌زدن و ایمنی غذا است.
آیا استانداردهای کنترل کیفیت صنایع غذایی در همه جهان یکسان خواهد بود؟
استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی در سراسر جهان یکسان نیستند، اما بیشتری از کشورها از استانداردهایی مشابه استفاده خواهد کرد . در واقع، هر کشور برای خودش استانداردهایی را تعریف می‌کند که با شرایط خودش سازگار است. اما با وجود این تفاوت‌ها، خیلی از کشورها از استانداردهای بین‌المللی مثل ISO ، HACCP و GMP استفاده خواهد کرد .
هم‌چنین، سازمان‌هایی مثل شرکت جهانی بهداشت و شرکت جهانی تجارت، برای توسعه و ارتقای استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی، تلاش خواهد کرد . به‌عنوان مثال، شرکت جهانی بهداشت برای کنترل بیماری‌هایی که به وسیله محصولات غذایی منتقل می‌شوند، استاندارد CODEX را تدوین کرده است. این استاندارد، شامل مجموعه‌ای از قوانین و مقررات جهانی است که برای کنترل کیفیت و ایمنی محصولات غذایی در سراسر جهان اعمال می‌شود.
بیشتر بدانید: تحلیلی بر فرایندهای توسعه محصول جدید در صنایع غذایی – توسعه صنایع غذایی – عرضه محصولات آرایشی بهداشتی
بنابراین، می‌توان گفت که در حوزه کنترل کیفیت در صنایع غذایی، استانداردهایی وجود دارند که در سراسر جهان شناخته شده و استفاده می‌شوند، اما با توجه به شرایط مختلف و متفاوت کشورها، می‌توانند تفاوت‌هایی در اجرا و اعمال داشته باشند.
آیا استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی در ایران با استانداردهای بین‌المللی هم‌خوانی دارند؟
در ایران نیز استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی وجود دارد که توسط سازمان‌های مختلفی مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شرکت استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین شده است.
بعضی از استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل استاندارد HACCP، استاندارد ISO و استاندارد GMP هستند که در سراسر جهان نیز شناخته شده و به کار گرفته می‌شوند.
با این حال، بعضی از استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی در ایران ممکن است با استانداردهای بین‌المللی کمی تفاوت داشته باشند، اما در کل با هدف ارتقای کیفیت و ایمنی محصولات غذایی در ایران هم‌خوانی دارند. هم‌چنین، در سال‌های اخیر، سازمان‌های مختلفی در ایران به منظور بهبود استانداردهای کنترل کیفیت در صنایع غذایی، تلاش‌هایی را انجام داده‌اند و بهبودهایی در این زمینه صورت گرفته است.
بیشتر بدانید: بزرگ‌ترین پخش لوازم ارایشی –پخش لوازم آرایشی و بهداشتی –پخش عمده لوازم آرایشی اورجینال تهران –عرضه محصولات آرایشی و بهداشتی
جمع‌بندی
ما در این مقاله مطالبی مرتبط با کیفیت صنایع غذایی و توجه مصرف کنندگان امرزی در رابطه با کیفیت مواد غذایی مطالب مفیدی را به اشتراک گذاشتیم امیدواریم برای شما مفیده بوده باشد اگر سوالی در این رابطه دارید می‌توانید با کارشناسان شرکت آتکو تماس حاصل نمایید.
بدون دیدگاه